Condooms en glijmiddelen

Functie

Condooms zijn er in allerlei maten, kleuren, vormen, smaken en voor allerlei doeleinden. In het Nederlandse Besluit Rubbercondomen wordt het condoom omschreven als "een voorwerp naar zijn aard bestemd om over het mannelijke lid te worden geschoven teneinde bevruchting of infectie bij geslachtsgemeenschap te voorkomen". Daarmee worden twee belangrijke functies aangegeven. In de loop der tijd is de nadruk van de geslachtsziekte-preventie verschoven naar de anti-conceptie. Nu ligt het accent weer op het voorkomen van besmetting met seksueel overdraagbare aandoeningen. Daardoor zijn er meer condooms op de markt gekomen die een grotere bescherming bieden. Het zijn extra stevige condooms in verschillende maten, geschikt voor zowel anale als vaginale gemeenschap.

Soorten condooms

Het condoom is een dun en zeer flexibel cilindertje. Aan de gesloten kant is het òf afgerond, òf er zit een klein zakje aan dat bedoeld is om het zaad op te vangen: het zaadreservoir. Er zijn ook voorgevormde condooms. Dit zijn bijvoorbeeld condooms die bij de top wat ruimer vallen. Naast de gewone condooms is er een condoom, dat de penis en de testikels omsluit. De kleur van het condoom is meestal transparant of roze-transparant. Behalve latex condooms bestaan er ook nog steeds condooms van schapendarm, de zogenaamde huidcondooms. Ze kunnen een oplossing zijn voor mensen met overgevoeligheid voor latex. Huidcondooms zijn niet rekbaar en bieden geen bescherming tegen SOA. Ze zijn uitsluitend geschikt voor anti-conceptie. Verder is er het vrouwencondoom. Dit bestaat uit een zakje van polyurethaan, dat door een zachte ring buiten de vagina en een hardere ring in de top van de vagina op zijn plaats wordt gehouden. Er zijn inmiddels ook twee "mannencondooms" van polyurethaan. Ook dit materiaal is geschikt voor mensen met een overgevoeligheid voor latex.

Glijmiddel

Latexcondooms zijn bepoederd. Ze worden droog of voorzien van glijmiddel, al dan niet zaaddodend, verpakt. Stroefheid kan worden verholpen door toepassing van extra glijmiddel. Dit dient uitsluitend een glijmiddel op waterbasis of siliconenbasis te zijn. Het is sterk af te raden om glijmiddelen op olie- of alcoholbasis te gebruiken, omdat deze de sterkte van een condoom nadelig kunnen beïnvloeden. Soms wordt aan het glijmiddel een zaaddodende stof toegevoegd. Zaaddodend glijmiddel kan echter na verloop van tijd het latex aantasten, waardoor een condoom met dat middel minder lang betrouwbaar is. Bovendien kan zaaddodend glijmiddel bij sommige mensen allergische reacties veroorzaken. Verder wordt er soms een virusinactiverende stof, nonoxynol 9, aan zaaddodend glijmiddel toegevoegd. Ook door deze stof kunnen overgevoeligheidsreacties plaatsvinden. Voorts is er een glijmiddel dat een stof bevat die het gevoel van de penis vermindert, waardoor een zaadlozing wat langer kan worden uitgesteld.

Kwaliteitsnormen

De ISO, International Standard Organisation, heeft kwaliteitsnormen voor condooms opgesteld, welke zijn omschreven in ISO 4074. Het merendeel van de condooms voldoet aan de ISO-norm.
De kwaliteit van condooms in Nederland was gebonden aan nog strengere eisen. Deze lagen vast in het Koninklijk Besluit Rubber Condomen (d.d. 18.8.1979, Staatsbladnr. 498), dat deel uitmaakte van de Wet op de Medische Hulpmiddelen. Naast intensieve controles, die al tijdens de fabricage werden uitgevoerd, testte men de condooms ook nog in door de Nederlandse overheid erkende laboratoria (bijvoorbeeld TNO-Delft). Pas nadat was vastgesteld dat de condooms aan de wettelijke kwaliteitseisen voldeden werden ze voor de verkoop vrijgegeven. Tegenwoordig wordt in Nederland en Europa de Europese norm gehanteerd, de EN 600. De belangrijkste eisen hierin zijn: een condoom moet voldoende lekdicht zijn en het moet sterk genoeg zijn om de tijdens het gebruik optredende krachten te weerstaan. De condooms worden steekproefsgewijs gecontroleerd op onder andere lekken en sterkte. Goedgekeurde condooms behouden hun betrouwbaarheid tot vijf jaar na de productiedatum, als ze tenminste koel en donker worden bewaard (maar niet in de koelkast).
Condooms behoren per stuk luchtdicht verpakt te zijn in plastic of aluminiumfolie. Ze worden in doosjes, mapjes of blikjes verkocht. Er hoort een deugdelijke gebruiksaanwijzing bij te zitten. Ook moet de uiterste gebruiksdatum op de verpakking vermeld staan. Alle condooms zijn bestemd voor éénmalig gebruik. De ISO en Europese norm zijn niet van toepassing op de pret- of fantasie-condooms, die in alle kleuren van de regenboog en voorzien van ribbels, handjes of hanekammen, bedoeld zijn om de (lach)lust op te wekken. Als voorbehoedmiddel zijn de pret- of fantasiecondooms zeker niet aan te raden, ze zijn niet getest en er is geen enkele garantie voor de kwaliteit. Condooms geven nooit honderd procent zekerheid maar bij juist gebruik zijn ze zeer betrouwbaar en bieden een goede bescherming tegen zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen.

illustratie: copyright Bill Bodewes